Historie równoległe - Roskilde

Od czwartku 10 kwietnia w Viking Ship Museum w Roskilde można oglądać wystawę The World in the Viking Age, na której wśród znalezisk z całego świata są prezentowane obiekty z kolekcji Muzeum Archeologiczno-Historycznego w Elblągu. Wyjątkowość tej ekspozycji opiera się na przedstawieniu kultury Wikingów w aspekcie globalnym, a jej osią są kontakty pomiędzy ówczesnymi cywilizacjami wyznaczane przez szlaki handlowe. Odnalezione w Truso zabytki (m.in. bursztynowa kolia, srebrne monety arabskie, zestawy odważników wagowych) eksponowane są wśród unikatowych zabytków tego okresu z Europy Północnej, Chin, Indonezji i Zanzibaru.

The World in the Viking Age [fragment wystawy - fot. U. Sieńkowska]

Historia Roskilde nie kończy się na epoce Wikingów, również w średniowieczu był to znaczący ośrodek polityczno-handlowy. Data założenia miasta ginie w mrokach historii. Jednym z nielicznych zachowanych źródeł pisanych dotyczących miasta jest kronika Adama z Bremy, w której autor określa miasto królewską rezydencją Duńczyków i największym miastem Zelandii. W 980 roku Harald Sinozęby ustanowił Roskilde stolicą Danii. Miasto stało się centrum gospodarczym, politycznym i religijnym. Było rezydencją duńskich monarchów za życia i miejscem ich pochówku po śmierci. Kwitło tu życie intelektualne. Miejska szkoła katedralna szczyciła się wysokim poziomem nauczania. Tutaj działał też sławny kronikarz duński Saxo Grammaticus.

Katedra w Roskilde - miejsce spoczynku duńskich władców [fot. U. Sieńkowska]

Średniowieczne źródła pisane wielokrotnie poświadczają kontakty Elbląga z Danią. Kupcy i żeglarze elbląscy zawijają do portów Morza Północnego, zapewne też do duńskiego Roskilde. Odnotowane z źródłach zostały także prywatne podróże mieszkańców Elbląga do Danii, często odbywane w celu zdobycia wykształcenia. Znane są także (wcale nierzadkie) przypadki mieszkańców Danii stających się pełnoprawnymi obywatelami miasta Elbląga. Odnalezione zabytki archeologiczne na terenie Elbląga i Roskilde potwierdzają, że mieszkańców tych miast łączył podobny styl życia.

Makieta średniowiecznego Roskilde - fragment [fot. U. Sieńkowska]

Zabytki z okresu średniowiecza [Roskilde Museum - fot. U. Sieńkowka]

Podobieństwo obu miast uwidacznia się w dalszej historii Roskilde. Naturalnie postępujące wypłycanie się fiordu spowodowało, że port stawał się zbyt płytki dla większych statków, ograniczając jego możliwości handlowe. Decyzja króla o przeniesieniu stolicy do Kopenhagi w 1443 roku oraz wybuch zamieszek na tle religijnym pogrążyły potencjał gospodarczy miasta. W czasach nowożytnych Roskilde nadal pełniło funkcję głównego centrum gospodarczego Zelandii, nigdy nie odzyskało jednak dawnej pozycji. Miasto pogrążyły toczące się w drugiej połowie XVII wieku walki o dominację na Bałtyku, w której zarówno Dania, jak i Polska, były mocno zaangażowane (co odbiło się bezpośrednio na kondycji Elbląga i jego kontaktach z Danią). Roskilde sprowadzono do funkcji miasta garnizonowego, nadszarpując i tak już wątły budżet miasta. Dzieła upadku dokończyły epidemia zarazy (1652-54; zginęło 20% ludności), najazd szwedzki (1658) i (jakby tego było mało) dwa poważne pożary (1647, 1660). W niespokojnych czasach XVIII wieku (wojny napoleońskie) Roskilde było niewielkim miastem o charakterze rolniczo-nadmorskim. Sytuacja ta poprawiła się z nastaniem ery industrialnej, Roskilde stało się miastem przemysłowym z głównym węzłem kolejowym na Zelandii (w 1867 roku odnotowano 69 tyś. odjazdów pociągów ze stacji w Roskilde, w 1918 prawie 400 tyś).

Widok na fiord z dzwonnicy Katedry [fot. U. Sieńkowska]

Dzisiaj Roskilde jest przepięknym niewielkim miastem, potrafiącym wykorzystać swój potencjał. W centrum nadal pozostał fiord, otwierający Roskilde drogę na otwarte morze, niegdyś będące motorem jego rozwoju. Tutaj znajduje się Viking Ship Museum, zbudowane specjalnie dla odnalezionych w latach 60-tych wraków wikińskich łodzi. Oprócz budzącej ogromne wrażenie ekspozycji (prezentowane pozostałości wraków statków mają nawet 30 m długości), można w funkcjonującym na potrzeby muzeum warsztacie zobaczyć, jak powstały wikińskie łodzie, a nawet pożeglować na replice.
Każdego roku w lipcu w mieście odbywa się znany Festiwal Rockowy

Viking Ship Museum - fragment ekspozycji stałej [fot. U. Sieńkowska]

Widok na port i katedrę [fot. U. Sieńkowska]