Święta Katarzyna z ulicy Bednarskiej

Nawiązując do posta na temat ulicy Bednarskiej, chciałabym wspomnieć o kaflach piecowych odkrytych właśnie w tym miejscu. Jak już zostało wcześniej wspomniane, ulica Bednarska była jedną z ważniejszych ulic Starego Miasta, na której koncentrował się handel, tutaj także swoje domy posiadali rajcy i kupcy. Podczas badań archeologicznych prowadzonych na tej ulicy odkryto łącznie prawie 800 fragmentów kafli piecowych (które zresztą były tematem szerszego opracowania). Z tej dość licznej grupy wyróżnia się kilka egzemplarzy, którym chciałabym poświęcić uwagę. Tym razem będzie to fragment kafla ze świętą Katarzyną.

Fragment kafla ze świętą Katarzyną, pocz. XVI wieku (fot. archiwum MAH)

Jest to jedyne przedstawienie postaci, pochodzące z tego zespołu kafli i znajduje się na fragmencie kafla niszowego. Jest to narożnik kafla, przesłonięty maswerkiem. Został on wypalony w atmosferze utleniającej, pokryty jest angobą i zielonym szkliwem. Jest na nim widoczna dłoń, trzymającą koło oraz fragment prawdopodobnie włosów. Na podstawie tego atrybutu można przypuszczać, że jest to święta Katarzyna, co mogą potwierdzać umieszczone poniżej grafiki, przedstawiające świętą, autorstwa renesansowych mistrzów. Przedstawienia świętej Katarzyny znane są również m. in. z malarstwa ściennego w kościele św. Jakuba w Toruniu.

Fragment kafla ze świętą Katarzyną został znaleziony na podwórku przylegającym do kamienicy przy ulicy Bednarskiej 24. 

Widok z wieży katedry, po lewej stronie widoczne wykopy przy ulicy Bednarskiej 22-24 (fot. archiwum MAH)

Według tradycji święta Katarzyna była bogatą i wykształconą chrześcijanką, która przyjęła śluby czystości. Urodziła się w około 282 roku w Aleksandrii i poniosła śmierć męczeńską w wieku 18 lat. Otwarcie krytykowała prześladowania chrześcijan i postępowania cesarza Maksencjusza lub Maksymiana, którego żonę nawróciła zresztą na chrześcijaństwo. Wyrok śmierci zapadł po dyspucie religijnej, w której Katarzyna okazała się bieglejsza od pięćdziesięciu mędrców niechrześcijańskich, część z nich nawracając. Cesarz, niezadowolony z takiego obrotu sprawy, skazał Katarzynę na śmierć poprzez tortury. Odstąpiono jednak od łamania kołem, ponieważ zostało zniszczone przez anioła i wyrok wykonano przez ścięcie. Wśród najstarszych autorów, wspominających Katarzynę, byli święty Rufin i  Euzebiusz z  Cezarei Palestyńskiej.

Święta Katarzyna, A. Dürer (źródło: internet)

Święta Katarzyna jest patronką zakonu katarzynek, Nowego Targu, Dzierzgonia, Działdowa, wyspy Cypr, nauki, paryskiej Sorbony, uniwersytetów, filozofów, filozofów chrześcijańskich, teologów, uczonych, nauczycieli, uczniów, studentek, dziewic, żon, mówców, adwokatów, notariuszy, bractw literackich, literatów, bibliotekarzy, drukarzy, zecerów, żeglarzy, woźniców, przewoźników, polskich kolejarzy, kołodziejów, garncarzy, garbarzy, młynarzy, piekarzy, prządek, szwaczek, krawcowych, powroźników, fryzjerów, modystek, osób zmagających się z bólem gardła i głowy, poszukiwaczy topielców, grzeszników, a także tzw. prostego ludu.

Święta Katarzyna, mistrz FVB (Franz van Bocholt lub Franz van Brugge?), lata 1475-1500 (źródło: internet)

Święta Katarzyna z początku XV w. - Toruń, kamienica przy ul. Żeglarskiej 10 (izba na I p.) [w: Gotyckie malarstwo...]

Święta Katarzyna (po prawej), fragment malowidła pod wieżą, strona północna w kościele Świętego Jakuba w Toruniu, według M. Michnowskiej [w: Gotyckie malarstwo...]

Literatura:
Gotyckie malarstwo ścienne w Polsce, Domosławski J., Karlowska-Kamzowa A., Kornecki M.,Małkiewiczówna H., UAM Poznań, 1984.