Pośród wielu kategorii różnych przedmiotów ze Starego Miasta
są również ostrogi datowane na okres średniowieczny. Tworzą one niezbyt liczny
(17 okazów), ale charakterystyczny zbiór zabytków, są wśród nich ostrogi z
bodźcem w kształcie kolca oraz z bodźcem gwiaździstym.
Prawie wszystkie odkryte dotychczas w Elblągu ostrogi można
datować (na podstawie metod archeologicznych i dendrochronologicznej) na drugą
połowę XIII wieku, z wyjątkiem jednej, znalezionej w latrynie datowanej na XIV
wiek. Taki stan rzeczy jest zrozumiały, jeżeli weźmie się pod uwagę rolę i
znaczenie Elbląga w drugiej połowie XIII wieku w strukturze powstającego
państwa zakonnego. Powstanie miasta jest ściśle związane z opanowywaniem
pruskiej Pomezanii przez Zakon Krzyżacki. Krótko po założeniu Elbląga
rozpoczęli jego mieszkańcy starania o uzyskanie przywileju lokacyjnego. W tym
samym czasie miasto było również punktem wypadowym i bazą zaopatrzeniową dla
wojsk krzyżackich, a także ważnym punktem obronnym powstającego państwa. Dążenia
do ustanowienia własnego państwa doprowadziły do konfliktu Krzyżaków z księciem
gdańskim Świętopełkiem i wybuchu pierwszego powstania pruskiego. W trakcie tych
walk większość podbitych wcześniej przez Zakon terenów została opanowana z
powrotem przez Prusów. Przed atakami powstańców i wojsk Świętopełka zdołały się
obronić tylko grody w Bałdze, Elblągu, Toruniu, Chełmnie i Radzyniu. W 1244
roku Świętopełek próbował atakować Elbląg, wykorzystując fakt, iż Krzyżacy i
mieszczanie wyruszyli na wypad przeciwko Prusom. Jak podaje Piotr z Dusburga –
pod nieobecność mężczyzn miasta broniły kobiety przebrane w męskie stroje.
Przez port w Elblągu docierało prawdopodobnie zaopatrzenie dla walczących wojsk
zakonnych, które już w 1245 roku razem z przybyłymi (między innymi z Niemiec i
Austrii) krzyżowcami odzyskały część utraconych ziem (ostatecznie pokój został
zawarty 7 lutego 1249 roku w Dzierzgoniu). Odzyskanie inicjatywy przez Zakon
umożliwiło także dalsze starania mieszczan o nadanie przywileju lokacyjnego,
zakończone sukcesem 10 kwietnia 1246 roku. W tym właśnie dniu wielki mistrz
Heinrich von Hohenlohe nadał miastu, w nagrodę za zasługi w walce z Prusami,
prawo lubeckie z pewnymi jednak ograniczeniami.
 |
| Ostrogi z bodźcem w kształcie kolca (fot. Archiwum MAH) |
Zaledwie 11 lat później (w 1260 roku) rozpoczęło się drugie
powstanie pruskie, które trwało aż do roku 1274. Pierwsze walki doprowadziły do
opanowania przez powstańców dużych terenów państwa zakonnego oraz wielu grodów
i miast. Powstańcy opanowali Bartoszyce, Reszel, Lidzbark (Heilsberg) i
Braniewo (Braunsberg). W rękach zakonnych pozostały ośrodki położone nad
rzekami i Zalewem Wiślanym, takie jak Welawa, Królewiec, Bałga, Elbląg. Biskupi
sambijski i warmiński musieli uciekać ze swoich. Jednak już od 1265 roku
inicjatywa przeszła w ręce Zakonu Krzyżackiego.
Wojny prowadzone w następnych latach, w XIV wieku, toczyły
się z dala od Elbląga. Obok rycerstwa zakonnego i zachodnioeuropejskiego do
posług zbrojnych pociągani byli między innymi mieszczanie. Miasta wystawiały
kontyngenty w postaci konnych, pieszych i wozów. Przedstawiciele patrycjatu
musieli wystawiać zbrojnych od poszczególnych rodzin, natomiast rzemieślnicy –
od cechów. Na kartach Elbinger Kriegsbuch
(Elbląska księga wojenna) czytamy: w roku 1321 musieli elblążanie dać Zakonowi
znów lud do pomocy. Podobnie było w latach 1360 i 1377.
 |
| Ostroga z bodźcem w kształcie kolca (fot. Archiwum MAH) |
Odkryte w trakcie naszych badań ostrogi należy wiązać z tymi
najstarszymi w dziejach miasta walkami toczonymi prawdopodobnie głównie w
trakcie pierwszego i drugiego powstania pruskiego. O toczących się wówczas walkach świadczą również groty bełtów, odkrywane również w najstarszych warstwach.
 |
| Groty bełtów (fot. Archiwum MAH) |
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz