Konkurs jubileuszowy!

W tym roku Muzeum Archeologiczno-Historyczne obchodzi wyjątkowy jubileusz. 150 lat temu, 8 listopada 1864 roku, elbląska Rada Miejska, której przewodził nadburmistrz Theodor Burscher zdecydowała o utworzeniu Miejskich Zbiorów Sztuki i Starożytności (Städtischen Kunst- und Alterthumssammlun). Tak powstało Muzeum Miejskie (Städtisches Museum), będące ówcześnie trzecią tego rodzaju instytucją w Prusach (po Królewcu i Toruniu). Początkowo zajmowało niewielką przestrzeń - dwóch sal w miejskim ratuszu, gdzie zgromadzono raptem 128 zabytków (kolekcję monet, dawnej broni przechowywanej dotychczas w Miejskiej Bibliotece). Wkrótce zbiory te wzbogacono bogatą kolekcją Johanna Jacoba Conventa. W 1869 roku ukazał się drukiem pierwszy muzealny katalog przedstawiający elbląskie zbiory. 

Muzeum Archeologiczno-Historyczne kontynuuje rozpoczętą 150 lat temu misję gromadzenia i udostępniania zabytków związanych z regionem. Dziś muzealne zbiory liczą już ponad 100 tysięcy zabytków z dziedziny rzemiosła, sztuki oraz archeologii. Z okazji jubileuszu wydaliśmy wyjątkowy katalog, aby zaprezentować szerszemu gronu najcenniejsze obiekty znajdujące się w naszych zbiorach. 

Wśród wielu wyjątkowych obiektów, prezentowanych na kartach tej publikacji, jest nowy muzealny nabytek - portret Kaspera Bekiesza. Ten niezwykły barokowy obraz interesujący jest nie tylko ze względów malarskich, ale również historycznych, związanych z przedstawioną postacią. 

Kasper Bekiesz, Alexis Grimou,ok. 1730, olej na płótnie

Obraz powstał we Francji, ok. 1730 r. przypisywany jest Alexisowi Grimou (1678 – 1733) malarzowi francuskiemu działającemu na dworze Ludwika XV, specjalizującemu się m.in. w portretach o wyraźnych cechach siedemnastowiecznego malarstwa holenderskiego, uważanego wręcz za czołowego „rembrantystę” francuskiego malarstwa. Jako portrecista dworu i jego osobistości zapoznał się z licznie goszczącymi wówczas Polakami z otoczenia królowej Marii Leszczyńskiej – żony Ludwika XV, co zapewne wpłynęło na obecność w jego pracach tematyki polskiej (m.in. „Homme en Costume Polonais, Une Pipe à la Main” „Portrait d'un jeune garçon en costume polonais”).

Cechy stylistyczne obrazu wyraźnie wykazują inspirację późną twórczością Rembrandta. Typowe w kompozycji „elbląskiej” jest przesuniecie akcentu z rysunku na rzecz malarskości, wyrażonej nie tylko śmielszymi i mocnymi pociągnięciami pędzla, ale i ogólną oszczędnością środków wyrazu. Ta oszczędność czytelna jest zwłaszcza w umownym wykończeniu szczegółów, jak i w prostocie kompozycji, w której akcent położony został na wyeksponowanie gamy barwnej, skupionej na twarzy. Tworzy ona intensywną grę czerwieni i żółci z ciemno - brunatnym tłem. Technikę ogniskowania barw w celu wydobycia silnego kontrastu, tak chętnie stosowaną przez Rembrandta (m.in. w seriach autoportretów), umiejętnie wykorzystał twórca obrazu, nadając tym samym wizerunkowi Kaspara Bekiesza nie tylko dramaturgii (co wydaje się na miejscu, biorąc pod uwagę nieszablonową biografię bohatera), ale i psychologicznego realizmu. Portret powstał zapewne na podstawie jakiegoś nieznanego w tej chwili wzoru malarskiego lub graficznego. Jeszcze niedawno jedynym przekazem wizerunku Bekiesza była litografia wykonana w Wilnie przez Józefa Oziębłowskiego (1805-1878), na podstawie obrazu pochodzącego z kolekcji hrabiego Sierakowskiego (może Sierakowskich z Waplewa?). W Lwowskiej Galerii Obrazów znajduje się płótno z wizerunkiem Bekiesza o analogicznej kompozycji powstałej w XVIII wieku, lecz samo wykonanie oraz warsztat malarski zdecydowanie nie dorównują elbląskiemu nabytkowi.

Z okazji rocznicy naszej instytucji mamy dla Państwa konkurs. Aby wziąć w nim udział wystarczy odpowiedzieć na pytanie: 

"Z jakim polskim królem związana jest postać Kaspera Bekiesza?"

Odpowiedzi prosimy przysyłać na adres: sienkowska.ula@gmail.com 

Autor pierwszej poprawnej odpowiedzi otrzyma od nas egzemplarz prezentowanej w dzisiejszym poście książki: "Skarby Elbląskiego Muzeum", następne trzy poprawne odpowiedzi otrzymają w prezencie wyjątkowe kalendarze :)

Opis obrazu przygotował Maurycy Domino. Obraz zakupiono wiosną 2014 r. dla Muzeum Historyczno – Archeologicznego w Elblągu dzięki sponsorom: Elbląskiemu Przedsiębiorstwu Energetyki Cieplnej Sp. z.o.o i Elbląskiemu Przedsiębiorstwu Wodociągów i Kanalizacji Sp. z.o.o.