Soldatenpfeifen

Muzyka odgrywała dużą rolę na polu bitwy. Dodawała walczącym pewności siebie, łagodząc odgłosy wojny, huk muszkietów i dział, jęki rannych i umierających. Maszerujące w rytm bębnów oddziały przerażały i dezorientowały wroga. Rytmicznymi uderzeniami dobosze pomagali utrzymać jednostkom linie ataku. 

Przedstawienie dobosza na jednej z fliz holenderskich

Do komunikacji na polu bitwy używano także innych instrumentów m.in. różnego rodzaju fletów i piszczałek. Ich przenikliwy dźwięk wykorzystywano w wojskach szwajcarskich i niemieckich już w XV wieku. W dobie XVI i XVII wieku oddziały te stanowiły siłę najemną monarchów Zachodniej Europy, przyczyniając się do rozpowszechnienia funkcji fajfra (niem. Soldatenpfeife).

Soldaten Pfeifer, Hans Sebald Beham, 1540 (Germanisches Nationalmuseum)

Fajfrzy towarzyszyli piechocie, wzywając do broni lub odwrotu. Wraz z doboszem nadawali rytm maszerującej armii. Grali przy tym improwizowane utwory, zachowując jednocześnie rytm marszu. W czasie odpoczynku umilali muzyką czas żołnierzom.

W kolekcji fliz holenderskich Muzeum Archeologiczno – Historycznego w Elblągu znajdują się dwie płytki z przedstawieniem Soldatenpfeifen, datowane na połowę XVII wieku.

Pierwszą wyróżnia starannie wykonany rysunek przedstawiający muszkietera, grającego prawdopodobnie na instrumencie zwanym cynk. Jest to instrument dęty, wywodzący się z Persji. W Europie używany od średniowiecza, największą popularność zdobył w XVI i XVII wieku. Postać otacza dekoracja zaczerpnięta z ornamentyki chińskiej okresu panowania cesarza Wan – Li. Niestaranność jej wykonania, w stosunku do przedstawienia postaci może wskazywać, że przy dekoracji płytki pracowało dwóch malarzy.

Fliza z przedstawieniem muszkietera, poł. XVII wieku (archiwum MAH)

Na drugiej widnieje dość prymitywny rysunek mężczyzny, grającego na flecie poprzecznym. Narożniki flizy ozdobiono dużymi motywami burgundzkiej lilii. 

Fliza z przedstawieniem flecisty, poł. XVII wieku (archiwum MAH)