Kontynuując
wątek o znakach pielgrzymich, rozpoczęty przez Joannę – dziś
kolejny artefakt tego typu – ampułka pielgrzymia.
Odnaleziona
w latrynie na podwórku działki przy ulicy Stary Rynek 40. Wykonana
z cyny, ma kształt bukłaka o wydatnym brzuścu z cienką, niewysoką
szyjką. Pomiędzy szyjką a brzuścem umieszczone są symetrycznie
dwa uszka. Powierzchnia brzuśca zdobiona jest reliefowo z obu stron.
Na jednej stronie jest to wizerunek twarzy Chrystusa w rodzaju
veraikonu, otoczony ornamentem perełkowym. Ornament ten powtarza się
na granicy brzuśca i szyjki w postaci poziomego pasa. Na odwrotnej
stronie ampułki, wpisana w okrąg, stylizowana, sześciolistna
rozeta, otoczona pasem wklęsłych kwadracików. Pozostała
powierzchnia przedmiotu zdobiona jest ukośną kratką.
 |
| Ampułka pielgrzymia, XIV wiek (fot. A. Czuba) |
Ampułki
pielgrzymie pojawiają się w pierwszych wiekach n.e.,
upowszechniając się w średniowieczu. Ich szczególna popularność
przypada na wiek XV. Służyły do przechowywania „relikwii”, tj.
święcona woda, święty olej czy grudki ziemi, przywożonych z
miejsc pielgrzymkowych. Najczęściej ceramiczne oraz metalowe,
cynowe lub cynowo-ołowiowe, rzadziej srebrne (egzemplarze srebrnych
ampułek zachowały się w kościołach w Monzo i Bobbio we
Włoszech). Niektóre z nich są bardzo proste, bez dekoracji, ale
większość to małe dzieła sztuki, przedstawiające sceny biblijne, postacie świętych i męczenników, religijne inwokacje
lub herby, zdobione bogato ornamentami roślinnymi i geometrycznymi.
Najczęściej miały kształt okrągłych lub owalnych, lekko
spłaszczonych buteleczek, czasem prostokątnych lub w kształcie
muszli. Zazwyczaj uzupełnione o symetryczne uchwyty, pozwalające
zawiesić je na szyi lub pasku.
Zabytki
te odnajdywane są dość często na stanowiskach archeologicznych na
terenie całej Europy. Egzemplarz elbląski datowany jest na XIV
wiek. Motyw wizerunku Chrystusa, pochodzącego od odbicia jego
oblicza na chuście świętej Weroniki, pojawia się na znakach
pielgrzymich przywożonych z Rzymu od XII wieku. Podobne ampułki odnaleziono m.in. w Lubece, Brunszwiku i Lundzie.
Polecamy również:
Wymiary ampułki:
wys: 6,20 cm; śr. brzuśca: 4,80 cm; szer. szyjki: 2,20 cm
cyna; odlew w formie; lutowana; obtaczana; cyzelowana
Post na podstawie: Fundacje artystyczne na terenie państwa krzyżackiego w Prusach; Katalog wystawy; Malbork 2010
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz