Jednym z ciekawszych naczyń z fajansu pomorskiego, odkrytym w
Elblągu, jest talerz, w którego lustrze namalowana została
personifikacja Sprawiedliwości. Dekoracja malarska została wykonana
przez osobę, która doskonale znała swój fach. Jak można to
zaobserwować, pędzel był prowadzony pewną ręką, dlatego
wszystkie linie są ostre, a barwnik kobaltowy nie rozlewał się
na szkliwie.
W centralnej części talerza została umieszczona postać kobieca
ubrana w długą suknię z szerokimi, bufiastymi rękawami. W
prawej ręce trzyma uniesiony miecz, w lewej wagę. Całość
kompozycji uzupełniona jest budowlą z wysoką wieżą i bardzo schematycznie
namalowanymi motywami roślinnymi. Personifikacja Temidy została
namalowana wprawną ręką lecz miejscami z małą dbałością o
szczegóły, niekiedy mało starannie. Na kołnierzu talerza
umieszczone zostały rezerwy ze schematycznie malowanymi motywami
kwiatowymi. Te rezerwy są śladem panującej ówcześnie mody na
dekoracje dalekowschodnie kopiowane przez europejskich malarzy. Jako
wzory służyły przywożone z Chin i Japonii dekoracje na naczyniach
porcelanowych.
 |
| Fot. Archiwum MAH |
Dekoracje alegoryczne były malowane na naczyniach wytwarzanych w
warsztatach we Fryzji (mi.in. w Harlingen) i północnej Holandii już
w połowie XVII wieku. Początkowo były one wielobarwne, w XVIII
wieku malowane już tylko barwnikiem niebieskim. Na początku XVIII
wieku lub nawet jeszcze pod koniec XVII talerze z personifikacją, m.
in. „Obfitości” wytwarzano także w Delft, zarówno wielo- jak i
jednobarwne. Następnie były one kopiowane w garncarniach Prus lub
Pomorza. Z Delft pochodził, zaginiony obecnie, a przed II wojną
światową przechowywany w zbiorach gdańskich, talerz z
przedstawieniem „Fortuny”, malowany kobaltem, czy bardzo podobny
znajdujący się w zbiorach wawelskich. Personifikację „Fortuny”
znajdziemy także na talerzach z manufaktury w Kopenhadze z czasów,
kiedy kierował nią Johann Ernst Pfau (1727-1749). Z manufaktur w
niemieckim Hanau pochodzą talerze z wyobrażeniem „Flory”.
Wydaje się, że pierwowzorów tych wszystkich przedstawień należy
poszukiwać w europejskiej grafice tego okresu.
Trudno jest określić
z większą dokładnością chronologię elbląskiego talerza z
przedstawieniem „Sprawiedliwości”. Powstał on z całą
pewnością po 1700 roku, być może w latach 30.-40. tego stulecia.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz