Dzbanek z białej kamionki

            W latrynie domu przy ul. Rybackiej 30 znaleziono szereg importowanych, wysokiej jakości naczyń kamionkowych. Jednym z nich jest dzbanek z białej kamionki pokryty szkliwem solnym, o kulistym brzuścu przechodzącym w profilowaną stopkę. Dolna część brzuśca zdobiona jest kanelurami, górną pokrywają karbowania rozdzielone pięcioma pionowymi żłobkami. Szyjka wyraźnie wyodrębniona ma cylindryczny kształt i ujęta jest od góry i dołu w profilowane wałki. Szyjka zdobiona jest fryzem podzielonym na dziewięć pól, na których umieszczone są plastyczne głowy męskie, lwa, kobiety oraz odciśnięte motywy roślinne. Na cynowej pokrywce widoczne są (słabo czytelne) herb Asterdamu oraz niekreślony znak.

Dzbanek z białej kamionki
(Fot. Archiwum MAH)

Dzbanek ma wysokość 18,1 cm (bez cynowej pokrywki), średnica wylewu – 6,2 cm, średnica dna – 8,5 cm.

Dodaj napis

            Ten unikatowy wyrób może być związany jeszcze z pracowniami garncarskimi w nadreńskim Siegburgu, który w drugiej połowie XVI wieku przeżywa swój rozkwit. Było to związane z działalnością czterech rodzin, wśród których największe znaczenie zyskała rodzina Knütgen. W latach 90. XVI wieku część garncarzy wywędrowała do Westerwaldu, który miał identyczne pod względem jakościowym złoża gliny. Do tego ośrodka przeprowadziła się również wspomniana rodzina Knütgen, choć nie w całości. W nowym miejscu podjęli produkcję cylindrycznych pucharków a także białych dzbanów stylistycznie zbliżonych do elbląskiego okazu. Jest to forma bardzo rzadko spotykana, ze zredukowanym programem dekoracji, m.in. bez sygnowanego fryzu środkowego.

Fragment fryzu
(Fot. Archiwum MAH)

            Tadeusz Nawrolski, który przeprowadził bardzo skrupulatną analizę motywów zdobniczych znanych tego typu dzbanów (analogiczne egzemplarze, datowane na koniec XVI lub początek XVII wieku, znajdują się w Gdańsku, Düsseldorfie i Bonn) doszedł do wniosku, że elbląski egzemplarz nosi cechy, które pozwalają wnioskować, że został on wykonany pod koniec XVI wieku, w kręgu rodziny Knütgenów, po ich wyprowadzeniu się z Siegburga.

Na podstawie: T. Nawrolski, Przyczynek do znajomości nowożytnych naczyń kamionkowych (na podstawie wybranego zbioru z Elbląga), „Archaeologia Elbigensis”, vol. 2, 1997, s. 171-188.