Naczynia gliniane wypalane w atmosferze redukcyjnej (tzw.
siwaki) były jedynym rodzajem wyrobów garncarniach wytwarzanych
przez elbląskich garncarzy od powstania miasta do końca XV wieku. W przeciągu
tego czasu pewnym zmianom ulegał asortyment wytwarzanych naczyń, a także
zmieniały się formy poszczególnych rodzajów naczyń. Praktycznie niezmieniona
pozostała technika wytwarzania oraz sposób wypału. W ciągu XIII i na początku
XIV wieku można zaobserwować doskonalenie wypału redukcyjnego, a krótko po
połowie XIV wieku ukształtował się zestaw naczyń, używanych w elbląskich
gospodarstwach aż do schyłku średniowiecza. Ten zestaw to garnki z uchem,
garnki bezuche, dzbany, niektóre rodzaje mis, grapeny (nazywane także
trójnóżkami). Niektóre z nich używane były w prawie niezmienionej formie już od
XIII wieku, inne zaczęto wykorzystywać w elbląskich gospodarstwach dopiero od
2. połowy XIV wieku. Do tych ostatnich należą grapeny, niektóre rodzaje dzbanów
czy mis. Ten zestaw naczyń pochodzący z rodzimych garncarni był uzupełniany
naczyniami importowanymi z obcych, głównie niemieckich, ośrodków produkcji
garncarskiej.
 |
| Naczynia średniowieczne ("siwaki"), XIV-XV wiek. (Fot. Archiwum MAH) |
Zmiany w
sposobie wytwarzania i wypalania naczyń nastąpiły w garncarstwie elbląskim w
końcowych latach XV lub przełomie XV i XVI wieku i prawdopodobnie przebiegały
dosyć szybko. W tym czasie rozpoczęto wytwarzać naczynia wypalane w atmosferze
ze swobodnym dopływem powietrza, które na ściankach użytkowych („wewnętrznych)
pokrywano szkliwem ołowiowym. Te najstarsze naczynia wykonane w nowej technice
formą i kształtami nie różniły się od typowych średniowiecznych „siwaków”. Nieco
później, ale jeszcze w 1. połowie XVI wieku elbląscy garncarze robili flasze (o
wysokościach od 11,5 do 16,5 cm), które są prawdopodobnie naśladownictwem flasz
kamionkowych, produkowanych w Waldenburgu, w Saksonii.
 |
| Flasza, 1. poł. XVI wieku (Fot. Archiwum MAH) |
 |
| Garnki i grapen, XV/XVI wiek (Fot. Archiwum MAH) |
Opanowywanie
nowych technik wyrobu naczyń następowało wśród elbląskich garncarzy dosyć
szybko i jeszcze przed połową XVI wieku wytwarzali oni naczynia o odmiennych
formach, a jakość ich wykonania świadczy o bardzo dobrym opanowaniu, nowych technik
garncarskich. Te naczynia możemy już z całą pewnością zaliczyć do okresu
nowożytnego.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz