Charakterystycznym zjawiskiem społecznym epoki średniowiecza był zwyczaj pielgrzymowania. Pojawił się wraz z przyjęciem chrześcijaństwa przez Konstantyna Wielkiego. Już w IV wieku n.e. konwencja ta upowszechniła się, czyniąc z miejsc związanych bezpośrednio z historią Jezusa z Nazaretu ośrodki, które dzisiaj określilibyśmy (znacznie upraszczając) mianem turystycznych. W krótkim czasie praktyka ta rozszerzyła się o kulty męczenników oraz świętych. W epoce średniowiecza miejsca pielgrzymek powstały już w całej Europie. Powszechna wiara w orędownictwo świętych sprzyjała lokalnej
(?) wytwórczości, która dzięki elementowi wędrówki (nierozerwalnie związanym z pielgrzymowaniem, także w aspekcie metafizycznym) zyskała globalny (w skali tej epoki) zasięg. Śladem tej działalności, jak to często bywa, są przedmioty masowe, łatwo dostępne i najpopularniejsze. Znaleziska archeologiczne w miastach całej Europy tzw. znaków pielgrzymich
(ang. pilgrim badges kolekcja znaków pielgrzymich Museum of London ), wyznaczają szlaki tych podróży.
Osobliwy przedmiot tego typu odnaleziono podczas badań na podwórzu działki przy ul. Kowalskiej 9, w warstwie próchnicy datowanej na II. połowę XIV wieku. Dotychczas nie udało się odnaleźć analogicznych przedmiotów. Lekka, ażurowa
odznaka przedstawia scenę figuralną, ujętą w dwa okręgi, połączone ornamentem roślinnym, w formie ośmiu liści. W środku ukazano, zwrócone ku sobie, dwie postacie w długich szatach, trzymające w wyciągniętych ku górze dłoniach kulisty przedmiot. Dłonie przenikają przedmiot i łączą się ze sobą nad krawędzią okręgu.
 |
| Znak pielgrzymi Elbląg Stare Miasto ul. Kowalska 9 [II. poł. XIV w.] (fot. archiwum MAH) |
Postać po prawej stronie wyróżniają długie, opadające na ramiona włosy oraz (może trochę niezgrabne;) smuklejsze rysy twarzy, charakteryzujące się silnie zaznaczonym łukiem brwi, wydłużonym nosem, wyraźniej zaznaczoną linią ust. Lewa strona obiektu jest znacznie bardziej zniszczona, co podkreśla wymienione cechy. Rysy postaci po lewej stronie są mniej charakterystyczne (być może jest to wynik stanu zachowania przedmiotu). Krótsze włosy, delikatniej zaznaczona linia ust i krzywizny brwi, mniejsze oczy i nos.
Sposób przedstawienia sceny nasuwa skojarzenie znanych przedstawień historii grzechu pierworodnego.
Sylwetki postaci lekko skłaniają się ku sobie, podobnie jak na fresku Paollo Uccello obrazującym moment zerwania zakazanego owocu z drzewa poznania. Identyfikowana z mężczyzną postać, przedstawiana po lewej stronie, jest bardziej statyczna, lekko wygina się w stronę towarzyszącej jej osoby. Postać po prawej stronie - utożsamiana z kobietą - wydaje się być dynamiczniejsza, poprzez podkreślenie linii kobiecej sylwetki. Jeśli interpretacja ta jest prawidłowa, odnaleziony w Elblągu zabytek, przedstawia biblijną scenę grzechu pierworodnego. Adam i Ewa sięgają po zakazany owoc, być może symboliczny wydźwięk ma też splecenie ich dłoni.
Brak egzemplarzy porównawczych utrudnia określenie pochodzenia tego obiektu. Jeden z nielicznych obiektów prawdopodobnie nawiązujący do tej tematyki, znajduje się w kolekcji Artura Forgeaisa (1822-78) we Francji. Obiekt ten (o średnicy 42 mm), datowany na okres XIV-XV wieku, został wydobyty wraz z wieloma innymi, podczas prac pogłębiających koryto Sekwany w XIX-wiecznym Paryżu. Nie łatwa do zinterpretowania scena przedstawia wg dziewiętnastowiecznego archeologa scenę grzechu pierworodnego lub scenę miłosną.
+collection,+France,.jpg)
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz