Relacja ze spotkania Baltic Network w Mariehamn, wrzesień 2017.

Od 2012 roku Muzeum Archeologiczno-Historyczne w Elblągu współpracuje z muzeami z krajów nadbałtyckich, które mają na celu promowanie regionu morza Bałtyckiego przez pryzmat historii, archeologii i sztuki. Współpraca ta wspiera muzea w tworzeniu wystaw, rozwijaniu możliwości turystycznych, poszerzaniu oferty edukacyjnej oraz prowadzeniu wspólnych projektów. Dwa razy do roku pracownicy muzeów spotykają się w różnych miastach, dyskutując, wymieniając się wiedzą i doświadczeniem oraz poszukują nowych możliwości współpracy. 

We wrześniu tego roku gospodarzem spotkania Baltic Network było Alands Museum w Mariehamn na Wyspach Alandzkich. 

Wyspy Alandzkie to archipelag, należący administracyjnie do Finlandii, położony u wejścia Zatoki Botnickiej na morzu Bałtyckim. Językiem urzędowym jest szwedzki, ale wyspy posiadają dużą autonomię, co niezwykle często jest podkreślane przez ich mieszkańców, których jest tam około 30 tysięcy. Stolicą i jednocześnie jedynym miastem archipelagu jest Mariehamn (po szwedzku Port Marii), założone w 1861 roku przez cara Aleksandra II dla jego żony, Marii Aleksandrowny.

Różne ujęcia Mariehamn:  pomnik Marii Aleksandrowny, przystań, zabytkowy dom. Fot. JF

Oprócz spotkania, odbyła się także konferencja, zatytułowana Museums as year-round experience; challenges and possibilities, dotycząca sposobów, w jaki muzea starają się przyciągać zwiedzających w okresie jesienno-zimowym, w czasie gdy turyści raczej nie szukają tych miejsc na swoich mapach. Uczestnicy konferencji próbowali odpowiedzieć na pytania, jakie możliwości wówczas się pojawiają i z jakimi wyzwaniami muszą się zmagać muzea. Podsumowując poszczególne prezentacje, wydaje się, że każde z muzeów wokół Bałtyku może podzielić swoją działalność na okres letni, kiedy następuje intensyfikacja działań muzealnych (duża liczba turystów, oprowadzanie z przewodnikami, udział muzeów w wydarzeniach miejskich, ogólnokrajowych i ogólnoeuropejskich, zajęcia w plenerze dla dzieci) oraz okres jesienno-zimowy, gdy muzea nastawiają się raczej na odwiedzających z przedszkoli i szkół, przygotowując ofertę zajęć, skierowaną przede wszystkim do mieszkańców danego miasta. W dalszym ciągu jednak poszukiwane są nowe sposoby oddziaływania na lokalną społeczność - każde z muzeów radzi sobie inaczej, bazując na specyfice danego miejsca, jego historii i zbiorach.
Z drugiej strony, co również podkreślono na konferencji, nie możemy zapominać o tym, że muzeum to przede wszystkim miejsce-świątynia przeznaczona muzom poszczególnych gałęzi sztuki. Jest miejscem, w którym gromadzi się, bada i otacza ochroną obiekty, posiadające wartość artystyczną i historyczną, dając jednocześnie zwiedzającym możliwość ich kontemplacji i interpretacji w atmosferze wyciszenia.* Jest to ważny głos w dyskusji, szczególnie w kontekście poszukiwania przez muzea komercyjnych atrakcji.

Główna wystawa w Muzeum w Mariehamn, fot. JF.

Gospodarze spotkania Baltic Network, Muzeum Historii i Kultury Alandii po 3 latach remontu oraz projektowania i planowania wystaw, otworzyło swoje drzwi dla zwiedzających. Jest ono całkowicie odnowione i zachwyca swoją główną wystawą, ukazującą historię Wysp Alandzkich, zaczynając od łowców fok, którzy jako pierwsi postawili swoje stopy na tych skalistych wyspach aż do współczesnej wielokulturowej społeczności. Wystawa podzielona jest na prehistorię, średniowiecze i wiek XVIII i XIX - łącznie to 7,5 tysiąca lat historii Alandii, w której nie brakło zarówno dramatycznych zdarzeń, jaki i trudów i radości zwykłej codzienności. Wystawa została przygotowana w sposób przemyślany, z łatwym dostępem dla osób niepełnosprawnych. Nie jest "przeładowana" treścią, jednak ci, którzy mają niedosyt w pozyskiwaniu informacji na temat poszczególnych obiektów, mogą sięgnąć po podręczne przewodniki, znajdujące się na wystawie.

Główna wystawa w Muzeum w Muzeum w Mariehamn, fot. JF.

Dodatkową atrakcją, którą przygotowali dla nas gospodarze, było zwiedzanie Zamku w Kastelholm i Muzeum Jana Karlsgardena,, znajdująceych się niedaleko (25 km) Mariehamn. Ruiny zamku w Kastelholm to dawna forteca, jedyna, pełniąca takie funkcje w średniowieczu w Alandii, stanowiąca niezależną administracyjnie jednostkę z zamkiem jako centrum. Posiadłość cieszyła się dużym zainteresowaniem zarówno króla Gustawa Wazy, jak i księcia Jana, a Eryk XIV był tu więziony. Do 1634 roku zamek był centrum administracyjnym, wielokrotnie przebudowywany, aby stać się bardziej reprezentacyjnym. Od 1745 (po pożarze) aż do 1990 roku zamek przechodził liczne renowacje, aby ostatecznie stać się Muzeum.

Źródło oraz więcej zdjęć: link

Kastelholm, wnętrze zamku; fot. JF.

Skansen w Kastelholm, fot. JF.

Wokół zamku, w malowniczej scenerii, stworzono skansen, pokazujący życie na wsi oraz tradycyjne budownictwo w XIX wieku.

Jeśli ktoś ma ochotę, może zobaczyć więcej zdjęć (wystawy w Muzeum w Mariehamn i otwartego Muzeum w Kastelholm), które dokumentują tegoroczne spotkanie Baltic Network.
Kolejne ma się odbyć w Muzeum Miasta Gdyni już wiosną 2018 roku, gdzie omówione zostaną nowe pomysły na wspólne działania.



       *Ustawa z dnia 29 czerwca 2007 r. o zmianie ustawy o muzeach ( Dz.U. z 2007 r. Nr 136, poza. 956 z późn. zm):

"Art. 1. Muzeum jest jednostką organizacyjną nienastawioną na osiąganie zysku, której celem jest gromadzenie i trwała ochrona dóbr naturalnego i kulturalnego dziedzictwa ludzkości o charakterze materialnym i niematerialnym, informowanie o wartościach i treściach gromadzonych zbiorów, upowszechnianie podstawowych wartości historii, nauki i kultury polskiej oraz światowej, kształtowanie wrażliwości poznawczej i estetycznej oraz umożliwianie korzystania ze zgromadzonych zbiorów."