Długa Elżbieta

Terminem lange Lyzen, czyli po przetłumaczeniu na język polski - Długa Elżbieta jest określany  sposób zdobienia fajansowych wyrobów holenderskich. Jest to przedstawienie smukłej, wysokiej kobiety odzianej w długą wąską szatę, w nakryciu głowy lub o bujnych włosach. Tak zdobione naczynia są charakterystyczne dla warsztatów działających w Delft już w XVII wieku. Ten sposób dekoracji, jak wiele innych, został przeniesiony na fajanse z dalekowschodnich naczyń porcelanowych, w tym przypadku powstających w Nankinie w XVII wieku. W późniejszym okresie ten sam sposób dekoracji był powtarzany na fajansach z Rouen.

 Elbląscy garncarze pod koniec XVII wieku lub na początku następnego, chcąc sprostać konkurencji masowo przywożonych wyrobów holenderskich, opanowali technikę wytwarzania naczyń fajansowych. Do ich dekorowania wykorzystywali motywy zaczerpnięte z przywożonych naczyń. Jednym z wykorzystywanych sposobów dekoracji była postać Długiej Elżbiety, czyli lange Lyzen. Najstarszy zachowany talerz tak zdobiony pochodzi z 1703 roku, według namalowanej na nim daty. W centrum talerza została namalowana, opracowana schematycznie, wysmukła postać kobieca w otoczeniu motywów kwiatowych, prawdopodobnie tulipanów. Warunki, w jakich talerz leżał po jego wyrzuceniu do latryny, spowodowały, że cała powierzchnia uległa zaciemnieniu.

Talerz z Długą Elżbietą, 1703 rok 

(Fot. Archiwum MAH)

            Ten motyw dekoracyjny był dosyć często wykorzystywany przez elbląskich dekoratorów (malarzy) ceramiki. Najczęściej postać kobieca była malowana w otoczeniu kwiatów, roślin, niekiedy także owadów. Kunszt malarski tych rzemieślników często nie był wysoki, dlatego postać lange Lyzen jest namalowana bardzo schematycznie, czasami wręcz nieporadnie. Niekiedy wręcz trudno w namalowanej dekoracji dopatrzyć się postaci kobiecej.

Takie zdobienie elbląskich fajansów pomorskich było najbardziej popularne do około lat 60.-70. XVIII wieku, najmłodsze można datować na lata 80. tego samego stulecia.

Długa Elżbieta w otoczeniu roślin,

talerz z 2. połowy XVIII w.

(Fot. Archiwum MAH)

Lange Lyzen w otoczeniu roslin i kwiatów,
2. połowa XVIII w.
(Fot. Archiwum MAH)

Miseczka z dekoracją "chińskich rezerw" na ściankach
i lange Lyzen na dnie, 1. połowa XVIII w.
(Fot. Archiwum MAH)

Talerz z lange Lyzen w otoczeniu roślin i owadów,
około 1750 r.
(Fot. Archiwum MAH)