Szklane pieczęcie na butelkach - ciąg dalszy

Jakiś czas temu pisałam o znakach na butelkach szklanych z napisem „LONDON”. Teraz chciałabym wrócić do tematu, omawiając pieczęcie z innymi sygnaturami, również pochodzącymi z badań wykopaliskowych na Starym Mieście.

Wyróżniającą się grupą są pieczęcie ze stylizowanymi literami „FR” zwieńczone koroną królewską,
i znajdującymi się poniżej niewielkimi literami „RH”. Ten monogram był związany z królem pruskim Fryderykiem Augustem II (FR oznacza Fryderyk Rex) – motyw ten był bardzo popularny na terenach Prus w XVII i XVIII wieku, sygnowano nim różnego rodzaju wyroby, w tym również naczynia szklane (http://staremiastoelblag-mah.blogspot.com/2013/03/barokowe-i-klasycystyczne-naczynia.html). Znane z Elbląga pieczęcie znajdują się na butelkach o kulistym korpusie, być może taki sposób sygnowania wyrobów odnosił się do określonego rodzaju napoju alkoholowego, który był dostarczany w ściśle określonym typie butelek.

Pieczęcie odnoszące się do inicjałów osób zajmujących się handlem napojami alkoholowymi lub do przedstawicieli regionalnych władz gospodarczo-administracyjnych miały zazwyczaj oznaczenia literowe, np. litera „P” z motywem roślinnym; litery „H V P”; „G” lub „CG” z winnym gronem (które było częstym motywem zdobniczym w XVIII wieku i stosowano go na różnych przedmiotach).

Dość liczną grupę reprezentują krążki szklane pozbawione odcisków znaków na owalnych bądź okrągłych krążkach. Być może oznacza to, że dokonywano ponownego zeszlifowania odciśniętego motywu (widoczna na nich jest faktura w formie pionowych lub poziomych nici szklanych) w celu ukrycia miejsca pochodzenia produktu lub rezygnacji z jego autoryzowania znakiem dystrybutora, jednak są to tylko przypuszczenia. Równie dobrze mogło to być niedopatrzenie techniczne lub wykonanie nieudanego przedmiotu. Tego typu pieczęcie znalazły się na butelkach cylindrycznych, z zielonego szkła, datowanych na koniec XVIII i początek XIX wieku.

Ciekawym przykładem jest okrągły stempel, prawdopodobnie przyklejony pierwotnie do gąsiora – na tym stemplu widoczny jest fragment muru miejskiego z okrągłymi basztami, a na obwodzie koła widnieje napis: „1894 GESETZ z. SCH(...)”. Data przypuszczalnie odnosi się do momentu powstania firmy lub zawarcia porozumienia spółek (z niem. gesetz zum – umowa z...), zaś fragment napisu „SCH...” nasuwa na myśl pierwsze litery przedsiębiorstwa Ferdynanda Schichaua (od końca XIX wieku największego potentata przemysłowego Elbląga, który zakładał spółki wielobranżowe, głównie metalowe). Ta pieczęć to przykład zmian w znakowaniu wyrobów szklanych w czasach rozwoju rynku kapitalistycznego w XIX wieku. 

 

Inne stemple posiadają zachowane napisy „IPPUS” (nazwa ta kojarzy się z miejscowością Lipusz pod Kościerzyną, gdzie pod koniec XVIII wieku była czynna huta szkła), „PPOWO” (napis został odbity częściowo, przypuszczalnie mógł być związany z miejscowością Chłopowo, niem. Kloppowo, która przylegała do Huty Brodzkiej koło Chojnic), „FABRIQUE GRUNAU” (napis ten może odpowiadać jednej z miejscowości o nazwie Gronowo, zlokalizowanej m.in. w okolicach Chojnic, a także niedaleko Elbląga i Malborka; „Grunau” oznacza także nazwisko słynnej rodziny żyjącej w Elblągu w XVIII i XIX wieku i prowadzącej firmy związane z handlem, bankowością i drobnym rzemiosłem), „IHRR THIN” z wizerunkiem pruskiego orła, „CON”, „STANTIA” oraz „WYN” (pochodzące z jednego ośrodka w Konstancji nad jeziorem Bodeńskim, znaki te znajdowały się na niewielkich cylindrycznych butelkach o długich, wąskich szyjkach i być może oznaczały rodzaj alkoholu i jednocześnie są śladem importu wina butelkowanego w południowych Niemczech – Bawaria, Badenia-Wirtemberia).

Wzór pieczęci z 1894 roku, pochodzącej z wytwórni likierów Ferdinanda Johanna Mampego w Stargardzie Szczecińskim - dzięki uprzejmości pana Roberta Paducha z Muzeum Archeologiczno-Historycznego w Stargardzie.

Wzór pieczęci z 1894 roku, pochodzącej z wytwórni likierów Ferdinanda Johanna Mampego w Stargardzie Szczecińskim - dzięki uprzejmości pana Roberta Paducha z Muzeum Archeologiczno-Historycznego w Stargardzie. Wzór tej pieczęci używany był po 1894 roku do 1945 roku. Na pieczęci jest data 12 Maja 1894. Taką pieczęć posiadamy w Elblągu.

Widok pieczęci na butelce - również dzięki uprzejmości pana Roberta Paducha.

Na podstawie artykułu A. Gołębiewskiego Znaki na nowożytnych butelkach szklanych ze Starego Miasta w Elblagu [w:] Archaeologia Historica Polona, t.6, 1997, s. 183-205.